Medicina u kasnom srednjem vijeku

Nakon napredka anatomije, (vidi doba renesanse i Vaslove reforme) dolazi do razvoja fiziologiju, ali prvo je bilo potrebno da se oslobodi predrasuda i dogmi ranije medicina.

Moglo bi se reći da je posljedica odbacivanja skolastike i proučavanje problema rada unutrašnjih organa. odbacuje se učenje o unutrašnjim silama i pokuava odgonetnuti kako rade unutrašnji organi. Tako Rene Descartes, pristaša dualističke teorije, odbacuje postojanja unutarnje sile i smatra da je unutar organizma obavlja razmjena čvrstih i tekućih dijelova organizma.

Praktična razrada tih ideja u medicini dovodi do razvoja  fiziologije.

William Harvey

Harvejeve ilustracije cirkulacije

Jedan od problema je bo način protoka krvi.

Tada nije poznat mali krvotok (plućni), a samtralo se da u arterijama teče pneuma s malo krvi.

Da bi se moglo pristupiti problemu protoka krvi neophodno je bilo da se desi napredak u mnogim drugim oblastima. Svoje pronalske trebali su da prezentuju Newton i Galileo, sa opštim fizičkim i astronomskim zakonima; a specijalno, Toricelli (konstruirao barometar), Huygens (koji definiše talasnu prirodu svjetla), Guerick (koji pravi vazdušnu  sisaljka), Boyle i Marriotte koji iznose svoje teorije i zakone protoka tekućina.

Svi ovi pronalasci su omogućili da se i u medicini pristupi problemu protoka tekućina sa novih naučnih pozicija.

Miguel Serveto (1511-1553) iz Španjolske prvi upoznaje taj optok i kaže da u pluća dolazi crna krv, kroz venu ulazi u srce, odatle plućnom arterijom u pluća te se venom vraća svjetlija krv (1553). Njegove postavke i pretpostavke su uglavnom tačne, ali ga spališe na lomači.

Isto je tvrdio i Realdo Colombo (otprilike 1510. – 1559.) i eksperimentalno ga dokazao. Obojica još ne razumiju sav problem i smatraju da krv nastaje u jetri.
Andre Cesalpino 1569. tvrdi da je centar kolanja krvi srce, a ne jetra i da iz pluća u srce zaista dolazi krv, ali misli da arterijama teče pneuma.

Izraz cirkulacija.prvi upotrebljava Girolamo Fabrici koji 1603. otkriva venozne zaliske pa zaključuje da krv u venama mora teč i prema srcu.

William Harvey (1578. – 1657.) iz Engleske sintetizirao je sva ta otkrića i na jednom svom predavanju iznio da se krv kreće u krug. To je učinio 1616. godine, ali se dugo nije usudio da to javno publikuje.

Tek nakon 12 godina, 1628. u Frankfurtu na Majni po prvi put javno publikuje svoje zamisli u predavanju »Exercitatio anatomica de motu cordis et sanguinis in animalibus». Tvrdio je da je središte optoka krvi srce koje se steže i rasteže.

Tu su dati sasvim logični argumenti koje je utvrdio na mnogim vivisekcijama životinja i sekcijama ljudi. Životinjama je puštao arterijsku krv iz žila, ali nije bilo zraka. Kad je čovjeku stegnuo ruku, ona je nabubrila u donjem dijelu, znači – krv u venama teče prema srcu.

Do danas njegovo otkriće nije oboreno ni u jednoj značajnijoj tački.

Harvi nije odgovorio kako iz arterija na periferiji krv ulazi u vene. Na to je odgovorio Marcello Malpighi koji je pod mikroskopom otkrio kapilarni sistem protoka.