Avicena

Najpoznatiji arapski ne samo lječnik, već i naučnik je Avicena - Abu Ali al Husain ibn Abdalah ibn Sina  (980.-1037.). Izvanredan je opservator i logičar. Bavio se, između ostalog i alhemijom, astronomijom, psihologijom, etikom, ..

Ibn Sina je zastupao metafizičko učenje (dahrija) prema kojem proces  zbivanja nema početka ni kraja u vremenu, već je neka vrsta emanacije. Svijet je za Avicenu vječan i ni od koga stvoren, ali je uslovljen vječnim bogom koji postoji izvan vremena. Prema Aviceni "dahr" je neprolazni trenutak u kojem se rasprostire Božja prisutnost, tj. ono što je pohranjeno u unutrašnjosti vremena i što u sebi sadrži neprekidno trajanje (ta'rifat). Korijen riječi  dahr označava trajnost za razliku od prolaznosti vremena (zaman). 

Emanacija je donekle suprotan pojam evoluciji - dok se u evoluciji proces kreće od nesavršenog ka savršenijem, u emanaciji ide od savršenog ka manje savršenom. (lat: emanatio - isticanje, izviranje, izlivanje; od emanare - isticati)

Avicena

Kanun

Ibn Sina je rođen u blizini Buhare, koja je u to vreme bila prjestonica persijske dinastije Samanida. Stekao je obrazovanje iz oblasti prava, književnosti, logike, matematike, raznih nauka i metafizike. Kao čudo od djeteta, do svoje šesnaeste godine je već važio za ljekara od ugleda. Tako je kao 16-godišnjak liječio je sultana na prijedlog svojih starijih kolega.  Do svoje osamnaeste godine je ovladao svim tada poznatim naukama.

Kraj dinastije Samanida za njega je označio početak brojnih lutanja i priklanjanja raznim dvorovima. Pred kraj života se bavio i astronomskim istraživanjima.Poslednje godine života proveo je u Isfahanu kao dvorski ljekar, gde je i umro.

Napisao je između stotinu i dvije stotine djela o raznim temama, najvećim delom na arapskom, ali takode i na persijskom jeziku. Sačuvano je više od stotinu njegovih spisa: o filozofiji, nauci, religiji, lingvistici i književnosti.

Živio je dosta neuredno, a umro je od lijeka što ga pogrešno napravio; protiv grčeva u stomaku. 

Glavno djelo mu je Kanun fi al-Tibbanun – velika medicinska enciklopedija gdje je obradio kompletno grčko-rimsko i arapsko znanje. “Canon medicinae”  što znači Zakonik medicine.

Napisao je i Kitab al-Š ifa (Knjiga lijecenja), Al-Advija al-Kalbijja (Lijekovi srca) i Kitab al-Kulandž (Knjiga bola u crijevima).

Zahvaljujući njemu imamo tačan opis irisa, očne kože, mehanizma prilagođavanja očiju, kao i položaja mišića u očnoj duplji.

Navodi oko 760 lijekova i ljekovitih preparata, njihove osobine, način djelovanja i indikacije

Avicena izvršio prvu destilaciju, iako je ona zapravo vršena još prije njegovog doba. Zajedno sa mnogim drugim biljkama spravljana je i esencija ruže, a njihovi ekstrakti imali su široku primenu kao lijekovi protiv raznih bolesti.

Bavio se i stomatologijom a kao najčešćeg uzročnika zubobolje spominjao malog zubnog crva "koji sebi gricka put u zubu".

Zaniljivo je da je koristio magnete kako bi odagnao simptome depresije.